De AI Act is bedoeld om het gebruik van AI binnen Europa veiliger en betrouwbaarder te maken. De verordening wordt in Nederland stapsgewijs ingevoerd. Sinds 2 februari 2025 zijn AI-systemen die als onaanvaardbaar risico worden beschouwd verboden.  Denk aan systemen die kwetsbare groepen (zoals kinderen) manipuleren om bepaalde keuzes te maken, of AI die burgers heimelijk rangschikt op basis van sociale score, zoals bij een 'social credit system'. Zulke toepassingen worden gezien als een directe bedreiging voor fundamentele rechten en zijn daarom onder de AI Act verboden. Daarnaast moeten organisaties die AI-systemen gebruiken ervoor zorgen dat hun medewerkers voldoende AI-geletterd zijn. In augustus van 2025 worden regels voor AI-modellen van kracht en moeten lidstaten van de EU een toezichthouder aanstellen. In 2027 is de volledige AI Act van kracht. 

Sommige organisaties zijn dus op de goede weg. De bedrijven die achteroverleunen en afwachten moeten wel weten dat de AI Act niet vrijblijvend is. Zij lopen dan ook aanzienlijke risico’s. Denk bijvoorbeeld aan: 

• Boetes en sancties. Net als bij de AVG kunnen boetes voor niet-naleving van de AI Act fors oplopen, tot miljoenen euro’s of een percentage van de wereldwijde omzet. 

• Reputatieschade. Een AI-systeem dat discriminerende beslissingen neemt of onbetrouwbare uitkomsten produceert, kan grote imagoschade veroorzaken. 

• Verlies van klantvertrouwen. Consumenten en bedrijven verwachten steeds vaker dat organisaties verantwoord omgaan met hun data en technologie. Wie daarin tekortschiet, raakt klanten kwijt. 

• Operationele risico’s. Slecht getrainde AI kan leiden tot verkeerde risico-inschattingen of gemiste signalen bij fraudeopsporing. Dat kan directe financiële schade opleveren. 

Niets doen is dus geen optie. 

Het verantwoord werken met AI is voor veel organisatie echter erg abstract. Een goed startpunt voor hen is het ontwikkelen van een helder AI-beleid waarin je risico’s, governance en verantwoordelijkheden vastlegt. Koppel daar trainingen aan, zodat medewerkers begrijpen welke eisen gelden en hoe ze AI verantwoord kunnen toepassen. Zorg daarnaast dat security en datakwaliteit integraal onderdeel zijn van AI-projecten. Dit vraagt om samenwerking tussen afdelingen: IT, compliance, legal en business moeten vanaf het begin betrokken zijn. Zo ontstaat een stevige basis om AI veilig en effectief in te zetten.

De AI Act is geen rem, maar een springplank. Wie de regels slim integreert in zijn organisatie, legt een stevig fundament onder innovatie. Gebruik de AI Act als aanleiding om bewustzijn te vergroten, governance te versterken en je teams klaar te stomen voor de toekomst.